Poruszeni opowieściami, w które wsłuchujemy się w Bramie Grodzkiej niemal codziennie, często zdajemy sobie pytanie: jak wiele – ile tragedii, traum, ale też radosnych i wspaniałych chwil – może pomieścić ludzkie życie? W przypadku Rywki Berger, artystki, nauczycielki i bohaterki naszej ostatniej wystawy, pytanie brzmi inaczej: ile tajemnic i nierozwiązanych zagadek zmieści się w jednym, niespełna trzydziestoletnim życiu? Czytaj więcej
Autor: Piotr Nazaruk
„Marysia G. była biedną wiejską dziewczyną ciężko pracującą na kawałek chleba. Rodzice jej byli biedni, nie mieli gruntu, to też od wczesnej młodości chodziła do pracy, jako wyrobnica. Od dawna nurtowała ją myśl udania się w świat szeroki, by w mieście szukać poprawy swojego bytu, skoro wieś okazała się dla niej tak macoszą. Ale starzy rodzice, brat przebywający w wojsku, a wreszcie jej ukochany, miejscowy pomocnik kowala Jędruś, tak samo biedny, jak mysz kościelna – wstrzymywali ją od pójścia w świat. Tęsknota jednak za miastem rosła w jej duszy ciągle, a zwłaszcza wtedy, kiedy brat jej ilekroć z wojska przyjeżdżał na urlop do domu opowiadał o mieście, o jego urokach i możliwościach życia innych i lepszych, jak na wsi”. Czytaj więcej
„Jak przechodził pan przez Krawiecką zimą – opowiadał Josef Fraind, o którym pisałem w grudniu 2016 r., – to pan widział tylko przez te okutane okna małe dzieci w pierzynach. Czekały, żeby ojciec przyszedł i przyniósł im bochenek chleba. Pan sobie nie przedstawia, jaka biedota tam istniała. (…) Jak sobie teraz wyobrażam tę biedotę… to było coś strasznego”. Czytaj więcej
Za 10 groszy można było u niego dostać Pierwszą miłość i Ostatni pocałunek. Na chętnych czekał Lotnik-zalotnik, czekały Trzy panienki, czekała Miłość Cygana… Słychać go było na całej ulicy, a kiedy mijające go dziewczęta czerwieniły się, opuszczały głowy i przyspieszały kroku, on krzyczał jeszcze głośniej: „Co pani ma pod sukienką? Kupujcie! Tylko 10 groszy!”.
„Zanim nie przeczytałem o tym w jidyszowej prasie – wyznał pod koniec 1948 roku dziennikarz amerykańskiej gazety »Jewish Post« – nie miałem pojęcia, że nowojorską madame Curie jest pochodząca z Polski dr Anna Goldfeder, dyrektorka badań nad nowotworami w Wydziale Szpitali Nowego Jorku i pracownica naukowa Uniwersytetu Nowojorskiego. Drobna dr Goldfeder – dodał, – znajoma prawdziwej madame Curie, zaślubiona jest wyłącznie z pracą, a pracuje po dwanaście godzin na dobę”.
Rzeczywiście, z gazet w jidysz można dowiedzieć się wielu interesujących rzeczy. Na przykład, że w długą podróż do Ameryki dr Anna Goldfeder wyruszyła z Lublina.